Harry Mulisch - De aanslag

De aanslag is in 5 delen verdeeld.
- 1945
-1952
-1956
-1966
-1981

Motto van de aanslag:
Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht’ (C.Plinius Caecilius Secundus, Epistulae, VI, 16).

 “Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan dat.” (Blz. 6)

Dit citaat van Plinius heeft betrekking op de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 77. Deze uitbarsting zorgde ervoor dat Pompeï onder as en lava bedolven werd. Volgens Plinius was er zo veel as in de lucht, dat het donkerder was dan in de nacht. De aanslag op Ploeg heeft voor de familie Steenwijk en hun huis net zo’n verwoestende werking. Bovendien komt er op verschillende plaatsen in De aanslag as voor: zo begint de tweede episode met de vermelding dat er nog jarenlang as uit de hemel zal neerdalen. Dit is een vooruitwijzing naar het feit dat Anton zijn hele leven met de aanslag op Ploeg bezig is. De roman eindigt met de woorden: zijn schoenen sloffen en het is of zij wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is.

Motieven:
De dobbelsteen is het motief van het verhaal. Vlak voordat de NSB’er Fake Ploeg wordt dood geschoten is Anton samen met zijn ouders en broer een potje mens-erger-je-niet aan het spelen. Op het moment dat ze de schoten horen en de paniek uitbreekt, stopt Anton de dobbelsteen in zijn zak. Deze komt pas weer te voorschijn op het moment dat zijn oom hem op komt halen.

Later komt Anton nog een keer in aanraking met een dobbelsteen in zijn huis in Toscane. Op het moment dat hij de dobbelsteen ziet, krijgt hij een flashback en komt alles weer boven waardoor hij in een trans raakt.

Een dobbelsteen staat voor toeval, het is namelijk toeval welk getal er wordt gegooid. Zo is het ook toeval (verteld Dhr. Takes later) dat de aanslag juist in hun straat gebeurde.

Ook de spiegel komt in dit verhaal veel voor. Het is een symbool voor het terugkijken naar het verleden. Fake Ploeg jr. gooit de spiegel van Anton stuk, hij wil niet terugkijken naar het verleden.

Perspectief:
Het verhaal is geschreven vanuit een personaal perspectief, namelijk vanuit de alwetende verteller Anton. De lezer ziet en ‘ervaart’ alles door zijn ogen, maar er wordt op bepaalde momenten ook een beschrijving gemaakt van Antons leven en dan staat de verteller verder weg van het verhaal.